Een magiërshandleiding voor defensief bakken is de Nederlandse vertaling (door Anne-Marieke Buijs) van A Wizard’s Guide to Defensive Baking, een boek dat de Amerikaanse auteur T. Kingfisher in 2020 uitbracht. Kingfisher is het pseudoniem van schrijfster Ursula Vernon, die onder haar eigen naam boeken voor jongere kinderen schrijft en niet wilde dat zij per ongeluk boeken in handen zouden krijgen die niet voor hen bedoeld zijn. Magiërshandleiding is een YA, heeft diverse prijzen gewonnen en wordt in Nederland uitgegeven door uitgeverij Meulenhoff Boekerij. Het boek wordt op sommige plekken aangeraden als cozy fantasy en dat levert een belangrijke vraag op: kan een boek dat begint met de zin ‘Er lag een dood meisje in de bakkerij van mijn tante.’ en dat als ondertitel Moord. Magie. Muffins. heeft eigenlijk wel cozy genoemd worden?
In het boek volgen we hoofdpersoon Mona, 14 jaar oud en tovenaar. De magiërs die Mona’s woonplaats verdedigen zijn ook tovenaars, maar zij kunnen controle uitoefenen over de elementen, zoals water of lucht, of over natuurkrachten zoals bliksem. Mona werkt met brood, zowel magisch gezien als in haar dagelijks leven. Ze werkt namelijk in de bakkerij van haar tante, heeft een zuurdesemstarter-familiar genaamd Bob en laat peperkoekmannetjes op de toonbank dansen om de klanten te vermaken. Maar dan neemt haar leven een duistere wending. Ze vindt een lijk bij het openen van de bakkerij, komt erachter dat er een moordenaar achter haar aan zit en wordt ineens verantwoordelijk voor de verdediging van de hele stad. Dat is nogal wat voor een veertienjarige broodmagiër.
Onze winactie loopt voor Een Magiërshandleiding voor Defensief Bakken nog tot eind deze week >
Worldbuilding met humor
Dit is het eerste boek dat ik lees van Kingfisher en ik ben meteen fan. Ze weet op natuurlijke en grappige wijze een heel nieuwe wereld te schetsen, waarbij de gekste dingen ineens heel logisch aanvoelen. Ze vervalt daarbij gelukkig niet in langdradige beschrijvingen die totaal onlogisch zijn voor personages die al in die wereld leven. Nee, ze pakt het leuker aan, door bijvoorbeeld de lezer haast aan te spreken tussen gedachtestreepjes of ronde haken:
‘Het ergste wat ik ooit in de keuken had gezien was zo af en toe een rat – niet te vroeg oordelen, in deze stad kun je ratten niet buitenhouden en een schonere winkel dan die van ons kom je hier niet tegen – en die zombiekikker die uit het kanaal was gekropen.’
Het enige dat ik eigenlijk op te merken heb aan de schrijfstijl is het gebruik van de zogeheten dat-als-constructie (Het is logisch dat als je alleen maar zoete broodjes eet en je je tanden niet poetst, je gaatjes krijgt). Nu staan dit soort zinnen ook in het Engelse origineel en maakt zo’n constructie het verhaal wat spreektaliger, dus ik vermoed dat de vertaler het daarom heeft laten staan. Ik moest alleen af en toe wel wat zinnen opnieuw lezen omdat ik richting het einde de draad kwijt was geraakt. Verder is het boek ontzettend prettig geschreven, met de nodige humor, bakkersgrapjes, relatief korte zinnen en makkelijke woorden. Het leest lekker vlot weg.
Tieners met volwassen taken
De veertienjarige Mona staat centraal in dit boek en ze krijgt behoorlijk veel voor haar kiezen. Mona is een heerlijk personage: lekker impulsief, een tikkeltje sarcastisch, slim en beschermend ten opzichte van de mensen en baksels van wie ze houdt. En er zitten voldoende andere personages in het boek, jong en oud, van wie je vanzelf gaat houden, net als Mona. Bijna alle personages zijn ook gelaagd; je komt langzaam achter steeds meer karaktertrekken, waardoor zelfs een personage als de oom van Mona, die voornamelijk op de achtergrond blijft en maar een of twee keer praat, toch gaat leven.
Die gelaagdheid geldt tot mijn genoegen ook voor het verhaal zelf. In eerste instantie lijkt het alleen een grappig (doch enigszins duister) boek over een meisje dat brood tot leven kan wekken, maar het bevat ook kritiek op onder andere de passiviteit van volwassenen. Er zit een moordenaar achter Mona aan en ze wordt verantwoordelijk voor de verdediging van de hele stad. Waar zijn de volwassenen die dit zouden moeten oplossen?! Ik moest gelijk aan bijvoorbeeld de jonge Greta Thunberg of Malala Yousafzai. Kingfisher noemt het in haar dankwoord zelf een anti-establishment-boek, en daar kan ik het alleen maar mee eens zijn.
Conclusie
Ik vind Een magiërshandleiding voor defensief bakken absoluut een aanrader, maar je moet er wel met de juiste verwachtingen aan beginnen. Om op de vraag uit de inleiding terug te komen: het boek bevat zeker cozy elementen, met bijvoorbeeld alle brood-gerelateerde magie en bijzondere personages die snel een plekje in je hart weten te veroveren, maar waar de meeste cozy fantasy low stakes is, zijn de stakes hier torenhoog. Een kwestie van leven of dood zelfs. Letterlijk. Ik zou het dus geen typische cozy fantasy noemen. Als je je verwachtingen even bijstelt, wordt je echter beloond met een goed geschreven verhaal dat zowel een lach als een traan zal opwekken, dat je wat dieper laat nadenken over hoe onze maatschappij in elkaar zit (of je nu een volwassene of een tiener en dus het doelpubliek bent) en waarvan je sowieso zin krijgt om zelf te gaan bakken.
Laat een berichtje achter